In 2015 kreeg ik van de dokter te horen dat ik een auto-immuunsysteemziekte heb in de vorm van coeliakie (gluten). Mijn ”normale leven” zou gaan veranderen. Ik had zoveel vragen als wat is coeliakie? Wat mag ik wel en niet eten? Wat zijn de gevolgen? Hoe kan ik het beste mijn glutenvrije leven inrichten?
Wat is gluten?
Gluten is een groep eiwitten in specifieke graansoorten die aanleiding kunnen geven tot coeliakie. Coeliakie (gluten) is een chronische aandoening van het darmslijmvlies en het is een vorm van een auto-immuunsysteemziekte. De dunne darm heeft een belangrijke taak, namelijk het opnemen van voedingstoffen. De voedingstoffen worden opgenomen dankzij de darmvlakken die in de dunne darm aanwezig is. Mensen die coeliakie hebben en gluten blijven eten krijgen een reactie waardoor het lichaam antistoffen aanmaakt die vervolgens de eigen lichaamscellen aanvallen en aantasten. Daardoor raken de darmvlokken ernstig beschadigd waardoor ze steeds afvlakken. Het gevolg daarvan is dat er minder voedingstoffen opgenomen kunnen worden waardoor de voeding onvolledig verteerd terechtkomen in de dikke darm.
Symptomen
Mensen die coeliakie hebben, kunnen verschillende symptomen hebben. Sommige mensen hebben lichte, vage en onduidelijke klachten. Bij kinderen ontstaan de klachten vaak al in het eerste levensjaar. De volgende klachten kunnen ontstaan:
- Chronische diarree
- Smeuïge, stinkende ontlasting
- Opgezette buik
- Winderigheid
- Verstopping
- Weinig eetlust
De exacte oorzaak van coeliakie is nog steeds niet bekend, maar genetische (erfelijke) en omgevingsfactoren spelen een rol.
Wat zijn de gevolgen?
Als je gluten blijft eten dan beschadigt de darmwand zo erg dat de darmen de voedingsstoffen niet meer kunnen opnemen. De gevolgen zijn groot:
- (Chronisch) Vermoeidheid
- Onvruchtbaarheid
- Depressie
- Groeistoornis bij kinderen
- Humeurigheid
- Bloedarmoede
- Vitaminegebrek
- Botontkalking
- Algeheel gevoel van ziek zijn
Diagnose
De diagnose van coeliakie wordt geconstateerd door een bloedonderzoek bij de huisarts. De huisarts kan door een bloedtest vaststellen of er antistoffen tegen gluten aanwezig zijn. Als blijkt dat de uitslag positief is, word je doorgestuurd naar de arts. De arts gaat door middel van gastroscopie stukjes weefsel (biopten) van de dunne darm wegnemen. De arts gaat met een flexibele slang via de mond, slokdarm en maag naar het eerste deel van de dunne darm. Door een kanaal van de endoscoop kan de arts kleine instrumenten inbrengen. Hiermee kan de arts biopten van de dunne darm nemen. Daarna wordt onder de microscoop bekeken of de darmvlokken beschadigd zijn.
Wat nu?
De behandeling op dit moment is helaas glutenvrij eten voor je hele leven. Als je dat niet doet dan kunnen de klachten aanhouden met zeer ernstige gevolgen. Het is op dit moment helaas niet te genezen. Daarnaast heb je een jaarlijkse controle in het ziekenhuis.
Waar zit gluten in?
Je zult je verbazen dat veel producten gluten bevat. Soms is het echt een onnodig ingrediënt. Een aantal gluteningrediënten of producten die gluten kunnen bevatten:
- Griesmeel
- Tarwe, rogge, gerts, kamut, spelt
- couscous, bulgar, seitan, zemelen, grutten
- Haver
- Chips, koekjes en taarten
- Ijs en snoepjes
- Bier
- Sojasaus
- Meusli, creusli, crackers en beschuit
- Bindmiddel
- Macaroni, vermicelli, spaghetti, mie, bami, tagliatelle, lasagnevellen, paneermeel
- Tarwezetmeel (m.u.v. glutenvrije tarwezetmeel)
- Snacks (bijvoorbeeld kroketten, frikandellen en nasischijven)
- In plastic bekers, bestek en borden kunnen gluten bevatten
- Kleurpotloden (kinderen die aan potloden kauwen)
- Sauzen en soepen gebonden met gluten bevattend (zet)meel of bloem
Maar wat mag ik dan wel eten?
Gelukkig zijn er nog genoeg ingrediënten en producten die je mag eten. Het beste is om zoveel mogelijk verse producten te eten. Die zijn altijd glutenvrij en het is bovendien goed voor je mentale en fysieke gezondheid. Gelukkig komen ook veel meer glutenvrije producten op de markt. Echter moet je wel letten op toegevoegde suikers in de glutenvrije producten. Die zijn niet altijd gezond. Daarnaast worden veel ingrediënten van bekende merken veranderd van bijvoorbeeld tarwezetmeel naar aardappelzetmeel. En dan zijn ze dus wel glutenvrij!
Een aantal ingrediënten die glutenvrij zijn:
- Zilvervliesrijst
- Aardappelzetmeel
- Aardappelen
- Peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, kapucijners, linzen en sojabonen
- Amarant, Teff, gierst, quinoa, boekweit en mais
- Groente en fruit
- Noten, zaden, pitten en pinda’s
- Verse of gedroogde kruiden
- Onbewerkt vlees en vis
- Tofu, tempeh en sojabrokjes
- Eieren
- Melk, yoghurt en kwark (let op de verschillen varianten bijvoorbeeld fruityoghurt)
Wil je meer weten wat coeliakie is en wat het met je doet? Kijk dan dit filmpje van NCV en hun website https://www.glutenvrij.nl/.